با افزایش سن، بدن ما به‌تدریج بخشی از توان گذشته‌اش را از دست می‌دهد. یکی از مشکلات مهم در این دوران، ضعف جسمی است که می‌تواند باعث ناتوانی، کاهش تحرک و افت کیفیت زندگی شود. شناخت به‌موقع این مشکل، پیشگیری از آن و همچنین اقدامات درمانی مؤثر، نقش بسیار مهمی در سالمندی سالم و فعال دارند.

ضعف جسمی در سالمندان:

در سال‌های اخیر، با طولانی‌تر شدن عمر انسان‌ها، پدیده‌ی «ضعف جسمی» در سالمندان مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. این وضعیت معمولاً در اثر کاهش تدریجی توان بدن به‌وجود می‌آید و فرد را در برابر مشکلات ساده‌ای مثل سرماخوردگی، زمین‌خوردن یا استرس‌های جسمی، بسیار آسیب‌پذیر می‌کند. اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، ممکن است زندگی روزمره را مختل کرده و نیاز به مراقبت دائم را به‌وجود آورد.

افراد دچار ضعف جسمی بیشتر به پزشک مراجعه می‌کنند، در بیمارستان بستری می‌شوند و معمولاً دیرتر بهبود پیدا می‌کنند. هزینه‌های درمانی این افراد نیز بیشتر است. پس تشخیص زودهنگام و مراقبت به‌موقع برای فرد، خانواده و کل جامعه اهمیت دارد.
 

روش‌های شناسایی ضعف جسمی:

برای شناسایی این وضعیت، پزشکان از روش‌های ساده‌ای استفاده می‌کنند. این غربالگری‌ها شامل چند پرسش یا بررسی وضعیت فیزیکی فرد هستند. به‌طور مثال:

• آیا فرد در یک سال گذشته وزن کم کرده است؟
• آیا همیشه احساس خستگی دارد؟
• آیا بالا رفتن از پله یا پیاده‌روی برایش سخت است؟
• آیا چند بیماری مختلف به‌طور همزمان دارد؟
• آیا انجام کارهای روزمره مثل خرید، آشپزی یا حمام رفتن برایش دشوار شده است؟

با توجه به پاسخ‌ها، می‌توان تشخیص داد که فرد سالم است، در مرحله‌ی پیش‌ضعف قرار دارد یا دچار ضعف جسمی شده است.
 

پیشگیری از ضعف جسمی:

اگر فرد هنوز دچار ضعف جسمی نشده باشد، رعایت چند توصیه ساده می‌تواند از آن پیشگیری کند:

• فعالیت بدنی روزانه، مثل پیاده‌روی یا ورزش‌های سبک
• تغذیه سالم، مخصوصاً مصرف پروتئین، میوه، سبزی، و ویتامین D و کلسیم
• حفظ ارتباط با خانواده، دوستان یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی برای تقویت روحیه
• کنترل بیماری‌های مزمن با مراجعه منظم به پزشک
   

درمان و مداخلات هدفمند:

اما اگر فرد دچار ضعف جسمی شده باشد، دیگر تنها پیشگیری کافی نیست و نیاز به مداخلات هدفمند وجود دارد. این مداخلات باید جامع باشند و هم به بدن و هم به روح توجه داشته باشند:

• برنامه‌های توان‌بخشی: ترکیبی از ورزش، فیزیوتراپی، مشاوره تغذیه و آموزش فردی برای بازگرداندن توان جسمی
• مراقبت تغذیه‌ای دقیق: استفاده از مکمل‌ها در صورت نیاز و نظارت پزشک بر تغذیه روزانه
• درمان مشکلات همراه: مثل فشار خون، دیابت یا افسردگی که می‌توانند شدت ضعف را افزایش دهند
• حمایت روانی و اجتماعی: برای کاهش احساس انزوا، افزایش امید و ایجاد انگیزه برای ادامه درمان
• استفاده از فناوری‌های نوین: مثل خدمات سلامت از راه دور یا تله‌مدیسین برای پیگیری منظم و مشاوره از خانه
   

نتیجه‌گیری:

ضعف جسمی در سالمندان فقط یک نتیجه‌ی طبیعی از سن نیست، بلکه یک وضعیت قابل شناسایی، پیشگیری و درمان است. با تشخیص زودهنگام، سبک زندگی سالم و اجرای برنامه‌های توان‌بخشی جامع، می‌توان سالمندی را با کیفیت، استقلال و آرامش همراه کرد. این مسئولیت نه‌فقط بر دوش خانواده بلکه بر عهده‌ی کل سیستم سلامت جامعه است.
 

منبع: Araujo, E. and D. Mg (2024). "Mini Review: Screening, Prevention, and Interventions for Frailty in Older Adults." Open Access Journal of Frailty Science 2: 1-7.